მწვავე ქოლეცისტიტი acute cholecystitis
არჩილ შენგელია, ლალი დათეშიძე
მწვავე ქოლეცისტიტი – ნაღვლის ბუშტის არასპეციფიკური ანთება. 85 – 95%-ში ნაღვლის ბუშტის ანთება კომბინირებულია კენჭებთან.
ეტიოლოგია, პათოგენეზი
მწვავე ქოლეცისტიტის 60%-ზე მეტ შემთხვევაში ნაღვლიდან ამოითესება მიკრობული ასოციაციები: ხშირად – ნაწლავის ჩხირი, სტრეპტოკოკი, სალმონელა, კლოსტრიდია და სხვ.
რიგ შემთხვევებში მწვავე ქოლეცისტიტი წარმოიქმნება პანკრეასული ფერმენტების მოხვედრით ნაღვლის ბუშტში (ფერმენტაციული ქოლეცისტიტი). შესაძლებელია ნაღვლის ბუშტში ინფექციის მოხვედრა სეფსისის დროს.
კოლაგენოზებმა, იწვევენ რა ბუშტის არტერიის შევიწროებასა და თრობოზს, შესაძლოა განაპირობონ მწვავე ქოლეცისტიტის განგრენოზული ფორმების განვითარება;
დაბოლოს, დაახლოებით 1%-ში მწვავე ქოლეცისტიტის მიზეზია მისი სიმსივნური დაზიანება, რაც იწვევს ბუშტის სადინრის ობსტრუქციას. ამგვარად, უმრავლეს შემთხვევაში მწვავე ქოლეცისტიტის განვითარებაში ძირითადია ბუშტის სადინრის ან საკუთრივ ნაღვლის ბუშტის ობსტრუქცია.
ნაღვლის შეგუბება და ინფექციის სწრაფი განვითარება განაპირობებს დაავადების ტიპიურ კლინიკურ სურათს. ნაღვლის ბუშტის ლორწოვანი გარსის ბარიერული ფუნქციის დარღვევა შესაძლოა განპირობებული იყოს ნეკროზით, ბუშტის სადინრის ობსტრუქციის დროს სანათურშიგა წნევის მნიშვნელოვანი მომატების შედეგად;
გარდა ამისა, კენჭის პირდაპირი ზეწოლა ლორწოვანზე იწვევს იშემიას, ნეკროზსა და დაწყლულებას.
ლორწოვანი გარსის ბარიერული ფუნქციის დარღვევა იწვევს ანთების სწრაფ გავრცელებას ბუშტის კედლის ყველა შრეზე და სომატური ტკივილების წარმოქმნას.
სიმპტომები, მიმდინარეობა
ხშირად ვითარდება ქალებში 40 წლის ზევით. მწვავე ქოლეცისტიტის ადრეული სიმპტომები მრავალფეროვანია. როდესაც ანთება შემოიფარგლება მხოლოდ ლორწოვანი გარსით, ადგილი აქვს ვისცერულ ტკივილებს მკაფიო ლოკალიზაციის გარეშე, რომელიც ხშირად ვრცელდება ეპიგასტრულ არეში და ჭიპის მიდამოში.
ტკივილს აქვს ყრუ ხასიათი; კუნთების დაჭიმულობა და ლოკალური მტკივნეულობა არ აღინიშნება. სისხლის მხრივ ცვლილებები ამ პერიოდში შესაძლოა არ გამოვლინდეს. დიაგნოზი ეყრდნობა ანამნეზს, მტკივნეულობას, ღვიძლის კიდისა და ნაღვლის ბუშტის მიდამოს პალპაციით გამოვლენილ მტკივნეულობას;
თუმცა ბუშტის სადინრის სრული ობსტრუქციის წარმოქმნისა და ინფექციის სწრაფი თანდართვისას ტკივილი მნიშვნელოვნად ძლიერდება, გადაინაცვლებს მარჯვენა ნეკნქვეშა არეში, ირადირებს ლავიწზედა და ბეჭთაშუა არეში, წელის მიდამოში;
აღინიშნება გულისრევა, ღებინება, ზოგჯერ მრავალჯერადი. კანის საფარველი შესაძლოა იყოს იქტერული. ტემპერატურა სუბფებრილურია, ზოგჯერ მატულობს 390С-მდე. ენა ნადებითაა დაფარული, მუცელი შებერილია, ჩამორჩება სუნთქვაში მარჯვენა ნეკნქვეშა არე, სადაც პალპაციით ისინჯება დაჭიმული მტკივნეული ნაღვლის ბუშტი ან ანთებითი ინფილტრატი (დაავადების ხანგრძლივობის მიხედვით).
ადგილობრივად დადებითია ორტნერის, მერფის, შჩოტკინ-ბლუმბერგის სიმპტომები.
სისხლში – ლეიკოციტოზი ფორმულის მარცხნივ გადახრით, ამილაზას მომატება შრატში და დიასტაზისა შარდში, ჰიპერბილირუბინემია.
დიაგნოსტიკა
დიაგნოსტიკაში დიდი როლი ენიჭება ნაღვლის ბუშტისა და ნაღვლგამომტანი სადინრების ულტრაბგერით გამოკვლევას. ტიპიურ შემთხვევებში მწვავე ქოლეცისტიტის დროს დიაგნოზი რთული არ არის.
დიფერენციალური დიაგნოზი ტარდება კუჭისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის პერფორირებულ წყლულთან, მწვავე აპენდიციტთან, მწვავე პანკრეატიტთან, თირკმლის კოლიკასთან, მიოკარდის ინფარქტთან, ბაზალურ მარჯვენამხრივ პნევმონიასთან, პლევრიტთან, სარტყლისებრ ლიქენთან.
მწვავე ქოლეცისტიტი – გართულებები
დიფუზური პერიტონიტი. მწვავე ქოლეცისტიტი წარმოადგენს დიფუზური პერიტონიტის ერთ – ერთ ყველაზე ხშირ მიზეზს.
კლინიკური სურათი
დაავადების ტიპიური დასაწყისი: მე-3-4 დღეზე აღინიშნება ტკივილის მნიშვნელოვანი გაძლიერება, მუცლის კედლის დაჭიმულობა, დიფუზური მტკივნეულობა და პერიტონეუმის გაღიზიანების დადებითი სიმპტომები მთელს მუცელზე.
რამდენადმე განსხვავებულია კლინიკური სურათი პერფორაციული ქოლეცისტიტის დროს: ნაღვლის ბუშტის პერფორაციის მომენტში შესაძლებელია ტკივილის ხანმოკლე დროით შეჩერება, შემდგომ პერიტონული სიმპტომების ზრდითა და ტკივილების გაძლიერებით.
ღვიძლქვეშა აბსცესი წარმოიქმნება დესტრუქციული ქოლეცისტიტის დროს, როდესაც ხდება ანთებითი პროცესის შემოფარგვლა. დაავადება გრძელდება 5 დღეზე მეტხანს. ავადმყოფს გამოხატული აქვს ტკივილი მუცლის მარჯვენა ნახევარში, მაღალი ტემპერატურა, ზოგჯერ ჰექტიური ხასიათის.
დათვალიერებით ენა ნადებითაა დაფარული, მუცელი ჩამორჩება სუნთქვისას მარჯვენა ნახევარში, ზოგჯერ თვალით შესამჩნევია წარმონაქმნი.
პალპაციით – კუნთების დაჭიმულობა და სხვადასხვა ზომის მტკივნეული, უმოძრაო ინფილტრატი.
მუცლისა და გულმკერდის ღრუს ორგანოების რენტგენოლოგიური დათვალიერებით ვლინდება კოლინჯის პარეზი, დიაფრაგმის მარჯვენა გუმბათის შეზღუდული მოძრაობა, დიაგნოსტიკაში ექიმს ეხმარება ღვიძლისა და ნაღვლგამომტანი გზების ულტრაბგერითი გამოკვლევა.
ნაღვლის ბუშტის ემპიემა განპირობებულია ბუშტის სადინრის დაცობით, რასაც ახლავს ნაღვლის ბუშტში ინფექციის განვითარება ლორწოვან გარსის ბარიერული ფუნქციის შენარჩუნებით.
კონსერვატიული თერაპიის გავლენით ტკივილი, კლებულობს, მაგრამ მთლიანად არ გაივლის, ავადმყოფს აწუხებს სიმძიმე მარჯვენა ფერდქვეშ, აღინიშნება ტემპერატურის უმნიშვნელო მომატება;
სისხლში შესაძლებელია მცირე ლეიკოციტოზი.
მუცელი რბილია, მარჯვენა ნეკნქვეშა არეში ისინჯება ზომიერად მტკივნეული ნაღვლის ბუშტი, მოძრავი, მკაფიო კონტურებით. ოპერაციული ჩარევის დროს ბუშტის პუნქციით ღებულობენ ჩირქს ნაღვლის შერევის გარეშე.
მკურნალობა
სასწრაფო ჰოსპიტალიზაცია ქირურგიულ განყოფილებაში. დიფუზური პერიტონიტის დროს ნაჩვენებია სასწრაფო ოპერაცია. ოპერაციის წინ – ანტიბიოტიკებით პრემედიკაცია.
ტარდება ქოლეცისტექტომია, ნაღვლგამომტანი გზების რევიზიით, მუცლის ღრუს სანაციითა და დრენირებით. დიფუზური პერიტონიტის მოვლენების არარსებობის დროს ნაჩვენებია კონსერვატიული თერაპია ავადმყოფის ერთდროული გამოკვლევით.
კონსერვატიული თერაპიის კოპლექსში შედის: ადგილობრივად – ყინული, ინიშნება ინტრავენურად სპაზმოლიტიკები, დეზინტოქსიკაციური თერაპია, ფართო სპექტრის ანტიბიოტიოკები.
ქოლეცისტიტის კალკულოზური ხასიათის დადასტურებისას (ულტრაბგერითი გამოკვლევით) და უკუჩვენებების არარსებობისას სასუნთქი ორგანოებისა და სისხლმიმოქცევის სისტემის მხრივ, მიზანშეწონილია ადრეული ოპერაცია (არა უგვიანეს 3 დღისა დაავადების დაწყებიდან).
მწვავე ქოლეცისტიტის პროფილაქტიკა ითვალისწინებს ნაღვლკენჭოვანი დაავადების დროულ ოპერაციულ მკურნალობას.
მწვავე ქოლეცისტიტი – ლალი დათეშიძისა და არჩილ შენგელიას პოსტის FB-პრეზენტაცია გვანცა მჭედლიძისგან
🔴 მწვავე ქოლეცისტიტი – ნაღვლის ბუშტის არასპეციფიკური ანთება, რომელიც 85-95% შემთხვევებში კომბინირებულია ნაღვლის კენჭებთან
📌 მწვავე ქოლეცისტიტის მიზეზებია:
✔️ მიკრობული ასოციაციები – ნაწლავის ჩხირი, სტრეპტოკოკი, სალმონელა, კლოსტრიდია და სხვა;
✔️ პანკრეასული ფერმენტების მოხვედრა ნაღვლის ბუშტში (ფერმენტაციული ქოლეცისტიტი);
✔️ ინფექციის მოხვედრა ნაღვლის ბუშტში სეფსისის დროს;
✔️ კოლაგენოზები;
✔️სიმსივნური დაზიანება (შემთხვევათა 1%)
👉 გაიგეთ მეტი მწვავე ქოლეცისტიტის შესახებ ლალი დათეშიძისა და არჩილ შენგელიას სტატიიდან – https://bit.ly/3xhNva2
#ქოლეცისტიტი #მწვავექოლეცისტიტი #ნაღვლისბუშტისანთება #ქოლეცისტიტისსიმპტომები #ქოლეცისტიტისნიშნები #ქოლეცისტიტისგართულებები #ქოლეცისტიტისმკურნალობა #გაღიზიანებულინაღველი #ნაღვლისბუშტისანთებისსიმპტომები #შებერილობა #როგორვუმკურნალოთქოლეცისტიტს #როგორვუმკურნალოთნაღვლისბუშტისანთებას #რაარისქოლეცისტიტი #ლალიდათეშიძე #არჩილშენგელია #გვანცამჭედლიძე
გამოგვყევით სოციალურ ქსელებში : 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 8 , 9 , 10
ფარმაკოთერაპია და პრეპარატები: ფარმაცევტული ფირმების წარმომადგენლებს შეუძლიათ ინფორმაცია მოგვაწოდონ ელფოსტაზე mpifarm@gmail.com
ფიტოთერაპია: იხილეთ კლინიკური და ემპირიული ფიტოთერაპია
ვის მივმართოთ – იხ. მედიკოსთა პერსონალური გვერდები
თემატურად მომიჯნავე სტატიები
საავტორო უფლებები და რეკლამა პოსტ-სტატიაზე: მასალა წარმოადგენს “არჩილ შენგელიას და ლალი დათეშიძის სამედიცინო ენციკლოპედიის” ნაწილს. საავტორო უფლებები დაცულია. სტატიის გამოყენებისათვის, აგრეთვე მასზე ბანერის განსათავსებლად მიმართეთ mpifarm@gmail.com
ლიტერატურა, წყაროები, გაფრთხილება
- გაფრთხილება
- დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ. “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. თბილისი, 2005. “ტექინფორმის” დეპონენტი N: 1247. თეიმურაზ ჩიგოგიძის რედაქციით.
- დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ; “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. მეორე დეპო-გამოცემა. ჟურნალი “ექსპერიმენტული და კლინიკური მედიცინა”. N: 28. 2006. დეპონენტი პროფესორ თეიმურაზ ჩიგოგიძის საერთო რედაქციით. სარედაქციო კოლეგია: ჭუმბურიძე ვახტანგ, კორძაია დიმიტრი, მალაზონია მარინა, ვაჭარაძე კახა, ტყეშელაშვილი ბესარიონ.
- Большая медицинская энциклопедия; Москва, издательство ,,Советская энциклопедия” – 1988