კარდიის აქალაზია esophageal achalasia
კარდიის აქალაზია – შედარებით იშვიათი დაავადებაა, რომელიც ხასიათდება საყლაპავისა და კარდიის ნერვული წნულის დისტროფიული ცვლილებებით, საყლაპავის ატონიით, გაფართოებით, მისი კედლის პერისტალტიკის მოშლით და ყლაპვის დროს კარდიის რეფლექტორული გახსნით, ამის შედეგად კუჭში საკვების გადასვლის შეფერხებით და მისი ხანგრძლივი შეჩერებით საყლაპავში.
ეტიოლოგია და პათოგენეზი საკმარისად შესწავლილი არ არის.
სიმპტომები, მიმდინარეობა. დამახასიათებელია მკერდუკანა ტკივილი, დისფაგია და რეგურგიტაცია. მკერდუკანა ტკივილი ვლინდება კრიზების სახით, რომელიც ხშირად ვითარდება ღამით; ზოგჯერ ტკივილი წარმოიქმნება ცარიელი ან პირიქით, გადავსებული საყლაპავის დროს. დისფაგია თავდაპირველად ეპიზოდურია, გამოხატულ შემთხვევებში აღინიშნება ყოველი ჭამის დროს, განსაკუთრებით მშრალი ან ცუდად დაღეჭილის საკვების გადაყლაპვისას, ძლიერდება ნერვიულობის, აღელვების დროს. საკვების გასვლის გასაიოლებლად ავადმყოფები სვამენ ერთი შესმით ჭიქა წყალს ან გადაყლაპავენ ჰაერს, ასრულებენ ღრმა ჩასუნთქვას და სხვ., რაც რიგ შემთხვევებში იძლევა გარკვეულ შვებას. რეგურგიტაცია ვლინდება საყლაპავში დაგროვებული ნერწყვის, ლორწოსა და საკვების ნარჩენების ამობოყინებით, რომელიც წარმოიქმნება ტანის დახრისას, ან ღამით, ძილის დროს. უკანასკნელ შემთხვევებში შესაძლოა მოხდეს მასების ასპირაცია, რაც ხშირად წარმოადგენს ასპირაციული პნევმონიების მიზეზს.
დიაგნოზი დასტურდება რენტგენოლოგიური გამოკვლევით, რომელიც ავლენს საყლაპავის გაფართოებისა და დაგრძელების სხვადასხვა ხარისხს, ბარიუმის შენაწონი ხანგრძლივად ჩერდება საყლაპავში, მისი ზედა დონე ხშირად აღწევს ლავიწის დონეს, რის შემდეგაც იგი უეცრად თითქოსდა ,,გადაიღვრება” კუჭში. საყლაპავის კარდიალური სეგმენტი შევიწროებულია, აქვს თანაბარი კონტური და ,,სტაფილოს წვერის ან ,,თაგვის კუდის” შესახედაობა, არ იხსნება ყლაპვისას, აჩერებს კონტრასტის გადასვლას კუჭში; კუჭის აიროვანი ბუშტი არ არსებობს (პათოგნომური ნიშანი). 1 – 2 ტაბლეტი ნიტროგლიცერინის მიღება ადუნებს კარდიალურ სფინქტერს, რის შედეგადაც საყლაპავის შიგთავსი ადვილად გადადის კუჭში და დროებით ხსნის დისფაგიას. ეს ფარმაკოლოგიური სინჯი აიოლებს კარდიის აქალაზიისა და საყლაპავის ორგანული სტენოზების დიფერენციალურ დიაგოსტიკას. ეზოფაგოგასტროფიბროსკოპია გვეხმარება ამ დაავადებების დიფერენციალურ დიაგნოსტიკაში. მიმდინარეობა ჩვეულებრივ პროგრესირებადია, დისფაგიის და დაავადების სხვა სიმპტომების გაძლიერებით, მზარდი გამოფიტვით.
გართულებები: განმეორებითი ასპირაციული პნევმონიები და ქრონიკული ბრონქიტები. აღწერლია შედარებით ხშირი წარმოქმნა საყლაპავის კიბოსი. მკურნალობა. მედიკამენტოზური თერაპია ნაკლებეფექტურია. მკურნალობა უფრო ხშირად ტარდება კარდიოდილატაციით, სპეციალურ თერაპიულ და ქირურგიულ სტაციონარში, სადაც დანერგილია ეს მეთოდიკა. საყლაპავის მნიშვნელოვანი გაფართოებისა და დაგრძელების დროს ტარდება ნაწლავგარე ეზოფაგოკარდიომიოტომიის ოპერაცია, რასაც ემატება ეზოფაგოკარდიოფონრენო ან გასტროპლასტიკა.
პროგნოზი დროული მკურნალობისას კეთილსაიმედოა. ავადმყოფებისათვის უკუნაჩვენებია დიდი ფიზიკური დატვირთვა და არარეგულარული კვება.
საჭმლის მომნელებელი სისტემის დაავადებები
ლიტერატურა, წყაროები, გაფრთხილება
- გაფრთხილება
- დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ. “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. თბილისი, 2005. “ტექინფორმის” დეპონენტი N: 1247. თეიმურაზ ჩიგოგიძის რედაქციით.
- დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ; “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. მეორე დეპო-გამოცემა. ჟურნალი “ექსპერიმენტული და კლინიკური მედიცინა”. N: 28. 2006. დეპონენტი პროფესორ თეიმურაზ ჩიგოგიძის საერთო რედაქციით.
ლალი დათეშიძე, არჩილ შენგელია. სამედიცინო ენციკლოპედიური განმარტებითი ლექსიკონი
კარდიის აქალაზია – შედარებით იშვიათი დაავადება, რომელიც ხასიათდება საყლაპავისა და კარდიის ნერვული წნულის ინტრამურული დისტროფიული ცვლილებებით, საყლაპავის ატონიით, გაფართოებით, მისი კედლის პერისტალტიკის დარღვევითა და ყლაპვის დროს კარდიის რეფლექტორული გახსნით, ასევე ამის შედეგად საკვების გადასვლის დარღვევის წარმოქმნით კუჭში და მისი ხანგრძლივი შეჩერებით საყლაპავში. ეტიოლოგია და პათოგენეზი საკმარისად შესწავლილი არ არის.
სიმპტომები, მიმდინარეობა. დამახასიათებელია მკერდუკანა ტკივილი, დისფაგია და რეგურგიტაცია. მკერდუკანა ტკივილი ვლინდება კრიზების სახით, რომელიც ხშირად ვითარდება ღემით; ზოგჯერ ტკივილი წარმოიქმნება ცარიელი ან პირიქით, გადავსებული საყლაპავის დროს. დისფაგია თავდაპირველად ეპიზოდურია, გამოხატულ შემთხვევებში აღინიშნება ყოველი ჭამის დროს, განსაკუთრებით მშრალი ან ცუდად დაღეჭილის საკვების გადაყლაპვისას, ძლიერდება ნერვიულობის, აღელვების დროს. საკვების გასვლის გასაიოლებლად ავადმყოფები სვამენ ერთი შესმით ჭიქა წყალს ან გადაყლაპავენ ჰაერს, ასრულებენ ღრმა ჩასუნთქვას და სხვ. რაც რიგ შემთხვევებში იძლევა გარკვეულ შვებას. რეგურგიტაცია ვლინდება საყლაპავში დაგროვებული ნერწყვის, ლორწოსა და საკვების ნარჩენების ამობოყინებით, რომელიც წარმოიქმნება ტანის დახრისას, გადავსებული საყლეპავის ან ღამით, ძილის დროს. უკანასკნელ შემთხვევებში შესაძლოა მოხდეს მასების ასპირაცია, რაც ხშირად წარმოადგენს ასპირაციული პნევმონიების მიზეზს. დიაგნოზი ზუსტდება რენტგენოლოგიური გამოკვლევით.