კანის კიბო
კანის კიბო (skin cancer) წარმოადგენს კიბო ერთ-ერთ ყველაზე ხშირ ფორმას. შედარებით ხშირად გვხვდება 50 წელს გადაცილებულ პირებში; ჩვეულებრივ სხეულის ღია ნაწილებზე. გამოყოფენ ბაზალურუჯრედოვან და ბრტყელუჯრედოვან კიბოს. იშვიათად დიაგნოსტირდება კანის დანამატების კიბო (ცხიმის, საოფლე ჯირკვლების, თმის ფოლიკულების). კიბო განვითარებას ხელს უწყობს ზედმეტი ინსოლაცია, სხივური დაზიანება. კიბოსწინარე დაავადებებად ითვლება ჰიპერკერატოზები, ბო-ვენის დაავადება, რადიაციული დერმატიტი, პიგმენტური ქსეროდერმა, ალბინიზმი, ქრონიკული წყლულები და ნაწიბურები და სხვ.
ბაზალურუჯრედოვანი კიბო წარმოადგენს მრგვალ მკვრივ წარმონაქმნს, რომელიც თანდათანობით წყლულდება და ახდენს გარემომცველი ქსოვილების ინფილტრაციას; ხასიათდება ნელი მიმდინარეობით. მეტასტაზები იშვიათია. განკურნება აღინიშნება შემთხვევათა 90%-ში. კანის ბრტყელუჯრედოვანი კიბო შესაძლოა მიმდინარეობდეს კვანძოვანი, წლულოვანი, ინფილტრაციული ფორმებით და სხვ. კეთილთვისებიანი დაავადებების კიბოდ გარდაქმნის დროს ხდება ინფილტრაციული პროცესის დაჩქარება და დაწყლულება. ზოგჯერ სიმსივნის წინა წარმონაქმნი არ იცვლება, მაგრამ ვითარდება მეტასტაზები ლიმფურ კვანძებში. ბრტყელუჯრედოვანი კიბო მიმდინარეობს ნელა; გვიან სტადიებზე წარმოიქმნება რეგიონალური და დაცილებული მეტასტაზები. იშვიათად კანის კიბო მიმდინარეობს აგრესიულად (რეციდივები სწრაფი ზრდით, ადრეული მეტასტაზირება ფილტვებში, ძვლებში და სხვა ქსოვილებში). სიმსივნისწინა პროცესების მკურნალობა, განსაკუთრებით კლინიკური გამოვლინებების ზრდის დროს, არსებითად ამცირებს კანის კიბო განვითარებას. კანის ლოკალიზებული კიბო მკურნალობის დროს იყენებენ ოპერაციულ ჩარევას ან სხივურ თერაპიას. შესაძლებელია აგრეთვე სიმსივნეების კრიოდესტრუქცია. დიდი ზომის სიმსივნეებისა და მეტასტაზების დროს იყენებენ ქიმიოთერაპიას. კანის ბრტყელუჯრედოვანი კიბო დროს განკურნება აღინიშნება 80-90%-ში. კანის დანამატების კიბო მკურნალობა ქირურგიულია, დანარჩენი მეთოდები ნაკლებეფექტურია.
ლიტერატურა, წყაროები, გაფრთხილება
- გაფრთხილება
- დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ. “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. თბილისი, 2005. “ტექინფორმის” დეპონენტი N: 1247. თეიმურაზ ჩიგოგიძის რედაქციით.
- დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ; “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. მეორე დეპო-გამოცემა. ჟურნალი “ექსპერიმენტული და კლინიკური მედიცინა”. N: 28. 2006. დეპონენტი პროფესორ თეიმურაზ ჩიგოგიძის საერთო რედაქციით.
ლალი დათეშიძე, არჩილ შენგელია. სამედიცინო ენციკლოპედიური განმარტებითი ლექსიკონი
კანის კიბო – წარმოადგენს კიბოს ერთ – ერთ ყველაზე ხშირ ფორმას. ხშირია 50 წლის ასაკის ზემოთ, ჩვეულებრივ სხეულის ღია ნაწილებზე. გამოყოფენ ბაზალურუჯრედოვან და ბრტყელუჯრედოვან კიბოს. იშვიათად დიაგნოსტირდება კანის დანამატების კიბო (ცხიმის, საოფლე ჯირკვლების, თმის ფოლიკულების). კიბოს განვითარებას ხელს უწყობს ზედმეტი ინსოლაცია, სხივური დაზიანება. კიბოსწინარე დაავადებებად ითვლება ჰიპერკერატოზები, – ასაკობრივი და ინტენსიური ულტრაიისფერი დასხივებით წარმოქმნილი, ბო – ვენის დაავადება, რადიაციული დერმატიტი, პიგმენტური ქსეროდერმა, ალბინიზმი, ქრონიკული წყლულები და ნაწიბურები და სხვ. ბაზალურუჯრედოვანი კიბო წარმოადგენს მრგვალ მკვრივ წარმონაქმნს, რომელიც თანდათანობით წყლულდება და ახდენს გარემომცველი ქსოვილების ინფილტრაციას; ხასიათდება ნელი მიმდინარეობით. მეტასტაზები იშვიათია. განკურნება აღინიშნება შემთხვევათა 90% – ში. კანის ბრტყელუჯრედოვანი კიბო შესაძლოა მიმდინარეობდეს კვანძოვანი, წლულოვანი, ინფილტრაციული ფორმებით და სხვ. კეთილთვისებიანი დაავადებების კიბოდ გარდაქმნისას, ხდება ინფილტრაციული პროცესის დაჩქარება და დაწყლულება. ზოგჯერ წარმონაქმნი არ იცვლება, მაგრამ ვითარდება მეტასტაზები ლიმფურ კვანძებში. ბრტყელუჯრედოვანი კიბო მიმდინარეობს ნელა; გვიან სტადიებზე ჩავეულებრივ წარმოიქმნება რეგიონალური და დაცილებული მეტასტაზები. იშვიათად კანის კიბო მიმდინარეობს აგრესიულად (რეციდივები სწრაფი ზრდით, ადრეული მეტასტაზირება ფილტვებში, ძვლებში და სხვა ქსოვილებში). სიმსივნის წინა პროცესების მკურნალობა არსებითად ამცირებს კანის კიბოს განვითარებას. კანის ლოკალიზებული კიბოს მკურნალობის დროს იყენებენ ოპერაციულ ჩარევას ან სხივურ თერაპიას. შესაძლებელია აგრეთვე სიმსივნეების კრიოდესტრუქცია.