ლალი დათეშიძე, არჩილ შენგელია. სამედიცინო ენციკლოპედიური განმარტებითი ლექსიკონი
ბირთვაკი – (nucleolus – ბირთვაკი) მკვრივი, ხშირად მომრგვალო სხეულაკი უჯრედის ბირთვის შიგნით. იგი შედგება ბოჭკოვანი ფუძისა (ნუკლეოლონემისა) და ამორფული ნივთიერებისაგან. ელექტრონული მიკროსკოპიის მონაცემების თანახმად, ნუკლეოლონემა წარმოდგენილია ანასტომოზებადი ზონრების ან 500 – დან 2000 Ao – მდე სისქის ბირთვის რიბოსომებისაგან შედგენილი ძაფების ბადის სახით. ბირთვაკი გამოირჩევა Hნმ – ის დიდი შემცველობით და იძლევა დადებით რეაქციას პირონინზე, რომლითაც წითლად იღებება. არსებობს მოსაზრება ე.წ.ბირთვაკის ქრომოსომებთან, ანუ ბირთვაკების ორგანიზატორებთან ბირთვაკების გენეტიკური კავშირის შესახებ. ზოგიერთი ავტორი ბირთვაკებს განიხილავს როგორც ქრომოსომების თავისებურ სპეციალიზებულ პუფებს, სადაც წარმოიქმნება ინფორმაციული Hნმ. სხვა მონაცემებით, ბირთვაკებში რნმ მხოლოდ გროვდება, მისი სინთეზი კი მიმდინარეობს ქრომოსომების შემადგენლობაში დნმ – ის მატრიცულ მოლეკულებზე. ვარაუდობენ, რომ ბირთვაკების რიცხვი პოლიპლოიდურ უჯრედულ ბირთვებში შეესაბამება ქრომოსომული ნაკრებების რაოდენობას. ბირთვაკებისა და ბირთვების მოცულობებს შორის გარკვეული კორელაციაა. ბირთვაკულ – ბირთვული ფარდობა კავშირშია უჯრედების დიფერენცირების დონესთან. ბირთვაკის რნმ მონაწილეობს ციტოპლაზმაში სინთეზური პროცესების რეგულაციაში. ის შეიძლება გამოდიოდეს ბირთვიდან მისი მემბრანის ფორებით და რიბოსომებში გადასვლისას წარმართოს ცილების სინთეზი სპეციფიკური სტრუქტურების წარმოქმნისაკენ. მიტოზის დროს ბირთვაკი ქრება და არცთუ იშვიათად ხელახლა წარმოიქმნება უჯრედის გაყოფის შემდეგ ტელოფაზაში. ავტორადიოგრაფიული გამოკვლევების უკანასკნელი მონაცემები ცხადყოფს ბირთვაკის, როგორც უჯრედში რნმ – ის სინთეზის ერთ – ერთი ძირითადი ცენტრის, მნიშვნელოვან ადგილს. (ც. გაჩეჩილაძე, ნ. ჩიკვილაძე. ჰისტოლოგიის, ციტოლოგიის და ემბრიოლოგიის ტერმინთა განმარტებითი ლექსიკონი.”თბ.,”ცოდნა”.2000 წ.)
ბმულები: 1.საავტორო ფარმაცევტული სკოლა 2.სამედიცინო ლიტერატურა
3.საპატრიარქოს ქართული უნივერსიტეტი 4.დიეტები 5.ორსულობა და მშობიარობა