პნევმოცისტოზი

პნევმოცისტოზი

პნევმოცისტოზი,  პნევმოცისტოზი – ეტიოლოგია და ეპიდემიოლოგია, პნევმოცისტოზი – პათოგენეზი, პნევმოცისტოზი – კლინიკური სურათი, პნევმოცისტოზი – შეშუპებითი სტადია, პნევმოცისტოზი – ემფიზემატოზური სტადია, პნევმოცისტოზი – ემფიზემატოზური სტადია.  პნევმოცისტოზი – გართულებები  >>>

1. ინფორმაცია ლალი დათეშიძისა და არჩილ შენგელიას სამედიცინო ენციკლოპედიური განმარტებითი ლექსიკონიდან:

პნევმოცისტოზი – (pneumocystosis; სინ.: პლაზმურუჯრედოვანი პნევმონია) დაავადება, რომელსაც იწვევენ პნევმოცისტები; გვხვდება უპირატესად ბავშვებში და ხასიათდება ინტერსტიციული, პლაზმოცელურალური პნევმონიით. პნევმოცისტოზის წყაროა დაავადებული და გამომწვევის მტარებელი ადანიანები და ცხოველები. გადაეცემა ჰაერ – წვეთოვანი გზით; ინკუბაციური პერიოდი გრძელდება 30 – 40 დღემდე. დაავადება ვითარდება თანდათანობით და გაივლის სამ სტადიას. პირველი სტადია ხასიათდება სუნთქვის გახშირებით, ქოშინით, ცხვირ – ტუჩის არის ციანოზით. ბავშვი არ ჭამს და წონაში არ მატოულობს; ტემპერატურა ნორმალური ან სუბფებრილურია. მეორე სტადიისათვის დამახასიათებელია სიმპტომთა ტრიადა: ციანოზი, ქოშინი და ტაქიპონოე. მე – 3 – 4 კვირას იწყება მშრალი ხველა. აუსკულტაციით სუნთქვა შეუცველელი, შესუსტებული ან მკვრივია; თანდათანობით პროგრესირებს რესპირატორული აციდოზი. შესაძლოა მოხდეს ლობულარული გაბერილობების გასკდომა და პნევმოთორაქსის განვითარება; ფილტვების მასიური დაზიანება იწვევს ფილტვ – გულის უკმარისობას, ელენთისა და ღვიძლის გადიდებას. მესამე სტადიაში მდოგმარეობა უმჯობესდება. ქოშინი მცირდება, ხველა ქრება; აუსკულტაციურად ხიხინი არ მოისმინება. ავადმყოფთა ნაწილში აღინიშნება მორეციდივე ლარინგიტი ან ასთმური სინდრომი. პნევმოცისტოზის მიმდინარეობა შესაძლოა იყოს ტალღისებრი და გაურთულებელ შემთხვევებში გრძელდება 4 – 8 კვირის განმავლობაში. პროგნოზი დასუსტებულ ბავშვებში გამოხატული იმუნოდეფიციტური მდგომარეობით არაკეთილსაიმედოა.

2. ინფორმაცია ლალი დათეშიძისა და არჩილ შენგელიას სამედიცინო ენციკლოპედიიდან:

პნევმოცისტოზი – ოპორტუნისტული ინფექციაა, განპირობებული  პნევმოცისტებით, რომლებიც იმუნოკომპრომენტირებულ პირებში იწვევენ კლინიკურად მანიფესტირებულ პროცესს, ფილტვების უპირატესი დაზიანებით.

პნევმოცისტოზი – ეტიოლოგია და ეპიდემიოლოგია

პნევმოცისტოზის გამომწვევია ადამიანისა და ცხოველების ფილტვებში მობინადრე პნევმოცისტა (Pneumocystis carinii)

ინფექციის წყაროა ადამიანი და შინაური ცხოველები. გამომწვევი საყოველთაოდაა გავრცელებული. პნევმოცისტების გადაცემა ხდება ჰაერწვეთოვანი გზით, ხველებისას, ცემინებისას. მსოფლიოს მოსახლეობის 65%-ში აღინიშნება ანტისხეულები Pneumocystis carinii -ის მიმართ.

 პნევმოცისტები ადამიანის ორგანიზმში მოხვედრისას იწვევს უსიმპტომო მიმდინარეობას. პნევმოცისტოზი, როგორც სპორადული დაავადება ვითარდება საკუთარი პნევმოცისტების გააქტივებისას იმუნოდეფიციტის ფონზე (ენდოგენური  ინვაზია), თუმცა ცნობილია ეპიდემიური აფეთქებები სტაციონარებში, აივ/შიდსით დაავადებულთა, ასევე იმ ავადმყოფებს შორის, რომლებიც იტარებენ მასიურ იმუნოსუპრესიულ მკურნალობას კორტიკოსტეროიდებით, ციტოსტატიკებით, ასევე დღენაკლული ახალშობილების განყოფილებაში (ეგზოგენური ინვაზია)

პნევმოცისტოზი – პათოგენეზი

იმუნური სისტემის და  განსაკუთრებით იმუნიტეტის უჯრედული რგოლის  ნორმალური ფუნქციონირებისას, პნევმოცისტები არ იწვევენ პათოლოგიას, მათი რიცხვი რეგულირდება ალვეოლური მაკროფაგებით. უჯრედული იმუნიტეტის დეფექტის ან ალვეოლური მაკროფაგების ფუნქციური აქტივობის დაქვეითებისას, აქტიურად ხდება პნევმოცისტების გამრავლება და მისი ენდოგენური სტადიები (ტროფოზოოიტები, პრედცისტები და ცისტები) განაპირობებენ ალვეოლების ღრუს ამოვსებას. ალვეოლური ექსუდატი იღებს ქაფიან სახეს, მიკროსკოპიისას კი მასში ვლინდება პნვემოცისტები, უჯრედული დეტრიტი, ლეიკოციტები, ფიბრინი. ფილტვის ზოგიერთ უბანში შეინიშნება ატელექტაზური უბნები, ალვეოლების ნაწილი კი ბულოზურადაა შეცვლილი. ყოველივე ზემოთაღნიშნული იწვევს ვენტილაციისა და გაზთაცვლის დარღვევას.

პნევმოცისტოზი – კლინიკური სურათი

ეგზოგენური ინვაზიისას, ეპიდემიური აფეთქებების შემთხვევაში, ინკუბაციური პერიოდი შეადგენს  6-45 დღემდე. პნევმოცისტოზი ბავშვებშიც და მოზრდილებშიც მიეკუთვნება შიდსის ინდიკატორ დაავადებას. ასევე რეგისტრირდება პირებში ჰემატოლოგიური, ონკოლოგიური დაავადებებით, ორგანოთა ტრანსპლანტაციის შემდეგ, მასიური იმუნოდეპრესიული მკურნალობისას. გარდა ამისა პნევმოცისტოზი გვხვდება ახალშობილებში პირველადი და მეორადი იმუნოდეფიციტით.

დაავადების მიმდინარეობაში გამოყოფენ სამ სტადიას: შეშუპების (1-7 კვირამდე), ატელექტაზურ (დაახლოებით 4 კვირა) და ემფიზემატოზურ  სტადიას, ვარიაბელური ხამგრძლივობის.

პნევმოცისტოზი – შეშუპებითი სტადია იწყება თანდათანობით; ვლინდება სისუსტე, მოთენთილობა, სუბფებრილიტეტი, დროდადრო  ვლინდება ხველა, სტადიის ბოლოს კი – გამოხატული მშრალი ხველა და ქოშინი ფიზიკური დატვირთვისას. ძუძუთა ბავშვებში, კვების პროცესში ვლინდება ტუჩ-ცხვირის სამკუთხედში ციანოზი , ბავშვი წოვს ცუდად, არ იმატებს წონაში, არცთუ იშვიათად უარს ამბობს ძუძუთი კვებაზე. ფილტვების ფიზიკალური გამოკვლევისას შეშუპების პერიოდის ბოლოს აღინიშნება ტიმპანიტი გულმკერდის წინა-ზედა ნაწილში და ფილტვების ზედაპირზე მკვრივი სუნთქვა. რენტგენოლოგიურად ამ პერიოდში რაიმე არსებითი ცვლილებები არ ვლინდება.

პნევმოცისტოზი – ატელექტაზური სტადია. ცხელება ხდება ფებრილური. ხველა ძლიერდება, ხდება შეუპოვარი, ყივანახველას მსგავსი, დასაწყისში გამოიყოფა წებოვანი, შემდეგ კი ქაფიანი ნახველი. თანდათანობით იმატებს ქოშინის ინტენსივობა და აღინიშნება მცირედი ფიზიკური დატვირთვის დროსაც კი. ავადმყოფის დათვალირებისას ვლინდება კანის საფარველის სიფერმკრთალე, ციანოზი, ტაქიკარდია, ტაქიპნოე. მხოლოდ ატელექტაზური სტადიის ბოლოს გამოხატული რესტრიქციული სუნთქვის უკმარისობის  ფონზე ვლინდება პნევმოცისტური პნევმონიის ფიზიკალური ნიშნები: ფილტვის ფესვის გაფართოება და წვრილბუშტუკოვანი ხიხინი. პერკუსიის დროს აღინიშნება ტიმპანიტი გუმკერდის წინა-ზედა ნაწილში. რენტგენოლოგიური გამოკლვევით ჩანს ინფილტრირებული და ატელექტაზური ცვლილებები, არაერთგვაროვანი სხვადასხვა ზომის კეროვანი ჩრდილები.

პნევმოცისტოზი – ემფიზემატოზური სტადია.  კომპენსატორულად განვითარებული ემფიზემის შედეგად ფილტვები გაზრდილია  მოცულობაში, რის გამოც დიაფრაგმა დაბლა იწევს, შეზღუდულია მისი ექსკურსია. რიგ შემთხვევებში პნევმოცისტოზი პნევმონიის გარეშე,  ობსტრუქციული ბრონქიტის ნიშნებით ვლინდება. ძუძუთა ბავშვებში დაავადება შეიძლება მიმდინარეობდეს ლარინგიტის ან ობსტრუქციული ბრონქიტის ტიპით. პერიფერიულ სისხლში ვლინდება ლეიკოციტოზი, ეოზინოფილია და ედსის მომატება.

პნევმოცისტოზი – გართულებები

პნევმოცისტოზი შეიძლება გართულდეს პნევმოთორაქსით, ფილტვის აბსცესთ, რაც გამოწვეულია თანდართული ბაქტერიული ფლორით ან სოკოებით, ასევე ვითარდება  ფილტვისმიერი გული. ლეტალური გამოსავალი პნევმოცისტოზის დროს განპირობებულია სუნთქვისა და გულის უკმარისობით. ლეტალობა განსაკუთრებით მაღალია აივ/შიდსითდაავადებულთა შორის.

პნევმოცისტური პნევმონიის გარდა იმუნოკომპრომენტირებულ პირებში  გვხდება პნევმოცის­ტური ეტიოლოგიის ოტიტი, მასტოიდიტი, ჰაიმორიტი.

ფარმაკოთერაპია და პრეპარატები: ფარმაცევტული ფირმების წარმომადგენლებს შეუძლიათ ინფორმაცია მოგვაწოდონ ელფოსტაზე mpifarm@gmail.com

ფიტოთერაპია: იხილეთ კლინიკური და ემპირიული ფიტოთერაპია

ვის მივმართოთ – იხ. მედიკოსთა პერსონალური გვერდები

თემატურად მომიჯნავე სტატიები

საავტორო უფლებები და რეკლამა პოსტ-სტატიაზე: მასალა წარმოადგენს “არჩილ შენგელიას და ლალი დათეშიძის სამედიცინო ენციკლოპედიის” ნაწილს. საავტორო უფლებები დაცულია. სტატიის გამოყენებისათვის, აგრეთვე მასზე ბანერის განსათავსებლად მიმართეთ mpifarm@gmail.com

ლიტერატურა, წყაროები, გაფრთხილება

  1. გაფრთხილება
  2. დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ. “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. თბილისი, 2005. “ტექინფორმის” დეპონენტი N: 1247. თეიმურაზ ჩიგოგიძის რედაქციით.
  3. დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ; “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. მეორე დეპო-გამოცემა. ჟურნალი “ექსპერიმენტული და კლინიკური მედიცინა”. N: 28. 2006. დეპონენტი პროფესორ თეიმურაზ ჩიგოგიძის საერთო რედაქციით. სარედაქციო კოლეგია: ჭუმბურიძე ვახტანგ, კორძაია დიმიტრი, მალაზონია მარინა, ვაჭარაძე კახა, ტყეშელაშვილი ბესარიონ.
  4. Большая медицинская энциклопедия; Москва, издательство ,,Советская энциклопедия” – 1988

ინფექციური დაავადებები