კანის ჰემოსიდეროზი
კანის ჰემოსიდეროზი – სინონიმები: პურპუროზულ–პიგმენტური დერმატოზი; პურპუროზული და პიგმენტური კაპილარიტი. ეს არის კანისმხრივი ცვლილებები, რომელსაც საფუძვლად უდევს კანში ჰემოსიდერინის ჩალაგება. დაავადების მიზეზი არის კაპილარების დაზიანება.
პირველადი ჰემოსიდეროზების ჯგუფში შედის: მაიოკის რგოლისებული ტელანგიექტაზიური პურპურა (purpura annularis teleangiectodes Majocchi, 1896), შამბერგის პროგრესირებადი პიგმენტური დერმატოზი (dermatosis pigmentosa progressiva Schamberg, 1901), გუჟერო–ბლუმის პიგმენტური ლიქენოიდური ანგიოდერმიტი (dermatitis liosachenoides purpura et pigmentosa Gougerot-Blum, 1925). ამავე ჯგუფს მიაკუთვნებენ ყვითელი ქარვის ფერ დერმატიტს (Favre-Chaix, 1924-1926), ტურენის რკალისებური ტელანგიექტაზიური პურპურა, დუკას–კაპეტანაკის ეკზემატოზისმსგავსი პურპურა და ლევენტალის ალერგიული პურპურა და სხვ.
კანის ჰემოსიდეროზი – ეტიოლოგია და პათოგენეზი
ზოგიერთი დერმატოზი თამაშობს მნიშვნელოვან როლს კანის ალერგიული ტიპის ცვლილებების დროს. არსებობს მოსაზრება, რომ კანის ჰემოსიდეროზი არის კანის თავისებური რეაქცია სხვადასხვა ფაქტორებზე: გადაღლილობა, გადაციება, ინფექცია, მათ შორის ფოკალური, ტრავმები, სამკურნალო პრეპარატები და სხვ., რომლებიც ხელს უწყობენ სისხლის კაპილარების გამავლობის მატებასა და სისუსტეს.
დიასკუსიად რჩება საკითხი, უნდა განიხილებოდეს თუ არა ჰემოსიდეროზის ზემოთ ჩამოთვლილი ძირითადი ვარიანტები დამოუკიდებელ ნოზოლოგიურ ერთეულებად. ჰემოსიდეროზის გამოყოფილ ზოგიერთ ფორმას აქვს აღნიშნული დაავადების მხოლოდ მორფოლოგიური ნიუანსები. პირველადი ჰემოსიდეროზის სხვადასხვა ფორმების კლინიკური და მორფოლოგიური სურათის მნიშვნელოვანი მსგავსებიდან გამომდინარე, მართებულია მათი ერთ ნოზოლოგიური ჯგუფად გაერთიანება – პიგმენტურ–პურპურული დერმატოზი და განიხილოს როგორც კანის ჰემოსიდეროზების ძირითადი კლინიკური ქვეჯგუფი.
არსებობს ინტერესი ერთმანეთთან კავშირის არსებობისა გუჟერო–ბლუმის ლიქენურ პიგმენტურ პურპუროზულ ანგიოდერმიტსა და გუჯერო–დიუპერის სამსიმპტომიან სინდრომს შორის. არსებობს დასკვნა, რომ ეს ორი სინდრომი ახლოსაა ერთმანეთთან და მათ აქვთ გარდამავალი ფორმები.
კანის ჰემოსიდეროზი – კლინიკა
მაიოკის ტელანგიექტაზიური პურპურის დროს დაზიანების კერებისათვის დამახასიათებელია რგოლისებური ფორმა და ტელანგიექტაზიების ჩართვა. პროგრესირებადი პიგმენტური დერმატიტის დაზიანების ზონის ფორმირებისას შესაძლოა განირჩეს ორი ზონა: ცენტრალური, რომელიც არის მუქი-მოყავისფრო, ჟანგისფერი ლაქა, ზოგჯერ ზედაპირული ატროფიით, და პერიფერიული ზონა, რომელიც ხასიათდება პილპილის მარცვლების მსგავსი წვრილი მუქი-წითელი ლაქებით.
გუჟერო-ბლუმის ანგიოდერმატიტის დამახასიათებელი სიმპტომია ჰემორაგიული ლაქებისა და კვანძების შეჯგუფება. ზოგიერთ პაციენტს შეჯგუფებული კვანძების გვერდით შესაძლოა გაუჩნდეს ლაქოვან-კვანძოვანი გამონაყარი. ახლადგაჩენილი ელემენტები ხასიათდებიან მკვეთრი წითელი, მოყავისფრო-წითელი შეფერილობით, ხოლო ძველები – მუქი შეფერილობით. ცალკეულ ელემენტებზე შესაძლოა შეინიშნებოდეს ტელანგიექტაზიები.
კანის სიდეროზის დროს, როგორც წესი არ აღინიშნება არც სისხლის შედედების, არც სიბლანტის ცვლილებები. პაციენტების ზოგადი მდგომარეობა დამაკმაყოფილებელია. არ შეინიშნება შინაგანი ორგანოებისმხრივი პათოლოგიები. დაზიანების კერებში, როგორც წესი არ ვლინდება სუბიექტური შეგრძნებები. დაავადება მომდინარეობს ქრონიკულად, რამოდენიმე თვიდან რამოდენიმე წლამდე, თანდათანობითი სპონტანური რეზოლუციის ტენდენციით.
კანის ჰემოსიდეროზი – ჰისტოპათოლოგია
ჰემოსიდეროზის სხვადასხვა ფორმებისათვის ჰისტოპათოლოგიური სურათი მსგავსი ტიპისაა. სისხლძარღვების დაზიანება ჰემოსიდეროზის დროს შეიძლება დავახასიათოდ, როგორც პროდუქტიულ-ინფილტრაციული კაპილარიტი. დვრილოვან და დვრილოვანისქვეშა შრეებში სისხლძარღვთა კაპილარები შესამჩნევად გაფართოებულია, მრავლადაა ახაწარმოქმნილი, გაფართოებული და შეშუპებული სისხლძარღვები, ადგილი აქვს დიაპედეზს, ენდოთელიუმის პროლიფერაციას, შიგადაშიგ ჰემოსიდერინის გროვების განლაგებას ჰისტიოციტებსა და ენდოთელიალურ უჯრედებში. კაპილარების გარშემო აღინიშნება უმნიშვნელო ლიმფოჰისტიოციტარული და პლაზმურუჯრედოვანი ინფილტრაცია. შემაერთებელი ქსოვილის ფიბრინოიდულ ცვლილებებს ადგილი არ აქვს.
კანის ჰემოსიდეროზი – დიფერენციალუი დიაგნოზი
სასურველია გატარდეს წითელი ბრტყელი ლიქენის ატიპურ ფორმებთან, განსაკუთრებით პიგმენტურ წითელ ბრტყელ ლიქენთან, კაპოშის ფსევდოსარკომასთან და კაპოშის სარკომასთან.
კანის ჰემოსიდეროზი – მკურნალობა
მიმართულია სისხლძარღვების კედლების გამაგრებაზე, ასკორბინის მჟავა, რუტინი, კალციუმის პრეპარატები, ესკუზანი. ანთებითი მოვლენებისას – მაზები კორტიკოსტეროიდების შემცველობით.
ფარმაკოთერაპია და პრეპარატები: ფარმაცევტული ფირმების წარმომადგენლებს შეუძლიათ ინფორმაცია მოგვაწოდონ ელფოსტაზე mpifarm@gmail.com
ფიტოთერაპია: იხილეთ კლინიკური და ემპირიული ფიტოთერაპია
ვის მივმართოთ – იხ. მედიკოსთა პერსონალური გვერდები
თემატურად მომიჯნავე სტატიები
საავტორო უფლებები და რეკლამა პოსტ-სტატიაზე: მასალა წარმოადგენს “არჩილ შენგელიას და ლალი დათეშიძის სამედიცინო ენციკლოპედიის” ნაწილს. საავტორო უფლებები დაცულია. სტატიის გამოყენებისათვის, აგრეთვე მასზე ბანერის განსათავსებლად მიმართეთ mpifarm@gmail.com
ლიტერატურა, წყაროები, გაფრთხილება
- გაფრთხილება
- დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ. “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. თბილისი, 2005. “ტექინფორმის” დეპონენტი N: 1247. თეიმურაზ ჩიგოგიძის რედაქციით.
- დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ; “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. მეორე დეპო-გამოცემა. ჟურნალი “ექსპერიმენტული და კლინიკური მედიცინა”. N: 28. 2006. დეპონენტი პროფესორ თეიმურაზ ჩიგოგიძის საერთო რედაქციით. სარედაქციო კოლეგია: ჭუმბურიძე ვახტანგ, კორძაია დიმიტრი, მალაზონია მარინა, ვაჭარაძე კახა, ტყეშელაშვილი ბესარიონ.
- Большая медицинская энциклопедия; Москва, издательство ,,Советская энциклопедия” – 1988