ინფექციური მონონუკლეოზი

ინფექციური მონონუკლეოზი

ინფექციური მონონუკლეოზი, ინფექციური მონონუკლეოზი – ეტიოლოგია და ეპიდემიოლოგია, ინფექციური მონონუკლეოზი – პათოგენეზი, ინფექციური მონონუკლეოზი – კლინიკური სურათი, ინფექციური მონონუკლეოზი  –  დიაგნოსტიკა, ინფექციური მონონუკლეოზი – მკურნალობა >>> 

1. ინფორმაცია ლალი დათეშიძისა და არჩილ შენგელიას სამედიცინო ენციკლოპედიიდან:

ინფექციური მონონუკლეოზი (სინონიმები; პფეიფერის დაავადება, ფილატოვის დაავადება, მონონუკლეოზური ანგინა, მწვავე კეთილთვისებიანი ლიმფობლასტოზი) – ინფექციური დაავადებაა, რომელიც ტიპიურ შემთხვევაში მიმდინარეობს მწვავედ, ინტოქსიკაციით, სასისა და ხახის ნუშურების დაზიანებით, ლიმფური კვანძების  (უპირატესად კისრის მიდამოს), ღვიძლის, ელენთის გადიდებით და სისხლის მხრივ ცვლილებებით.

ინფექციური მონონუკლეოზი –  ეტიოლოგია და ეპიდემიოლოგია

ინფექციური მონონუკლეოზი გამომწვევია ეპშტეინ-ბარის ვირუსი, რომელიც მიეკუთვნება ჰერპესვირუსების ოჯახს და მორფოლოგიურად არ განსხვავდება მარტივი ჰერპესის ვირუსისაგან. ვარაუდობენ, რომ განსაზღვრულ პირობებში ეპშტეინ-ბარის ვირუსმა შესაძლოა განაპირობოს სიმსივნეების განვითარება, მაგ. ბერკიტის ლიმფომა, B – უჯრედოვანი ლიმფომა იმუნოდეფიციტური მდგომარეობებისას.

ინფექციური მონონუკლეოზი გამომწვევის წყაროს წარმოადგენს ავადმყოფი ადამიანი და ვირუსმტარებელი. დასნებოვნება ხდება ჰაერ-წვთოვანი გზით, უშუალო კონტაქტისას (მაგ. კოცნის დროს) ან დაავადებული პირის ნერწყვით დაბინძურებული ყოველდღიური მოხმარების საგნების მეშვეობით.

ინფექციური მონონუკლეოზი გვხვდება ყველა ასაკის პირებში, განვითარებულ ქვეყნებში ძირითადად შეინიშნება მოზარდებსა და ახალგაზრდებში, განვითარებად ქვეყნებში კი ხშირად ავადობენ მცირე ასაკის ბავშვები. ინფექციური მონონუკლეოზი ძირითად სპორადული შემთხვევების სახითაა, იშვიათია ეპიდემიური აფეთქებები.

ინფექციური მონონუკლეოზი  –  პათოგენეზი

ინფექციური მონონუკლეოზი გამომწვევი ხვდება რა პირისა და პირხახის ლორწოვან გარსზე, ლიმფური ძარღვების მეშვეობით ვრცელდება კისრის ლიმფური კვანძებში, შემდეგ კი აღინიშნება ინფექციის გენერალიზაცია ჰემატოგენური გზით.

იმუნური რეაქცია ინფექციური მონონუკლეოზი დროს მოიცავს  ჰუმორული და უჯრედული იმუნიტეტის ფორმირებას. არაა აღწერილი ინფექციური მონონუკლეოზით განმეორებითი ავადობის შემთხვევები.

ინფექციური მონონუკლეოზი  – კლინიკური სურათი

ინფექციური მონონუკლეოზი ინკუბაციური პერიოდი 4-დან  60 დღემდეა. როგორც წესი დაავადება ვითარდება თანდათანობით, მთელი სიმტომოკომპლექსი ვლინდება ჩვეულებრივ პირველი კვირის ბოლოს. სხეულის ტემპერატურა იმატებს 38-390C-მდე. ავადმყოფები უჩივიან უქეიფობას, თავისა და ყელის  ტკივილს. დაავადების პირველივე დღეებიდანვე ხახის ნუშურების დაზიანების გამო ირღვევა ცხვირით სუნთქვა, აღინიშნება ხმაურიანი სუნთქვა გახსნილი პირით. იწყება ასევე ლიმფური კვანძების გადიდება, პირველ რიგში კისრის, შემდეგ კი იღლიის, საზარდულის, მედიასტინალური, მეზენტერიალური ლიმფური კვანძების. შეინიშნება სასის ნუშურების, რკალების, ნაქისა და ხახის უკანა კედლის  ზომიერი ჰიპერემია. ხშირად ნუშურების ზედაპირზე აღინიშნება ნადებები, რომელიც იოლად სცილდება ზედაპირს დიფტერიისაგან განსხვავებით.

ინფექციური მონონუკლეოზი პირველივე დღეებიდანვე დიდდება ღვიძლი და ელენთა და მაქსიმუმს აღწევს მე-4-10 დღისათვის. ზოგჯერ აღინიშნება მუცლის ტკივილი, დაავადებულთა 5-10%-ში შეინიშნება კანისა და სკლერების მსუბუქი  იქტერულობა. რიგ შემთხვევებში სისხლში იმატებს ტრანსამინაზების დონე, რაც მიუთითებს ღვიძლის ფუნქციების დარღვევბზე. დაავადების განვითარების პერიოდში ან რეკონვალესცენციის დასაწყისში, ანტიბიოტიკების მიღებისას არცთუ იშვიათად აღინიშნება ალერგიული გამოანაყარი (ლაქოვან-პაპულოზური, ურტიკარიული ან ჰემორაგიული), ხშირია პენიცილინის ჯგუფის ანტიბიოტიკების, განსაკუთრებით კი ამპიცილინისა და ოქსაცილინის  მიღებისას, ამიტომ სიფრთხილეა საჭირო მათი დანიშვნისას. სისხლის მხრვი ვლინდება ლეიკოციტოზი, ლიმფოციტებისა და მონოციტების რაოდენობის მატება, ედსის ზომიერი მატება, განსაკუთებით მნიშვნელოვანია სისხლში ატიპიური მონონუკლეარული უჯრედების მატება.

ინფექციური მონონუკლეოზი გრძელდება 2-4 კვირა, ზოგჯერ მეტიც, ქრება სიმპტომები, ქვეითდება სხეულის ტემპერატურა, თუმცა ჰემოგრამის ცვლილებები შესაძლებელია შენარჩუნდეს რამდენიმე კვირისა და თვის განმავლობაშიც კი.

რიგ შემთხვევებში დაავადება მიმდინარეობს ატიპიურად: სუბფებრილური ტემპერატურით და  ინფექციური მონონუკლეოზისათვის დამახასაითებელი ძირითადი ნიშნები სუსტადაა გამოხატული ან საერთოდ არ აღინიშნება (წაშლილი ფორმა).

იშვიათ და მძიმე  ფორმას მიეკუთვნება ენცეფალიტის ტიპით მიმდინარე ინფექციური მონონუკლეოზი განაკუთრებული ფორმა. ინფექციური მონონუკლეოზიგართულებების დიდი  ნაწილი დაკავშირებულია ბაქტერიულ ფლორასთან –  ოტიტი, სინუსიტი, პარატონზილარული აბსცესი, პნევმონია, სეროზული მენინგიტი, ნეფრიტი.

ინფექციური მონონუკლეოზი  – დიაგნოსტიკა

 ინფექციური მონონუკლეოზი დიაგნოსტიკა გაძნელებულია, დიაგნოზის დასმის დროს მხედველობაში უნდა მივიღოთ ეპიდემიოლოგიური ანამნეზი, კლინიკური ნიშნები,  და სისხლის გამოკვლევის შედეგები (ჰემოგრამა, ნეიტროფილების ტუტე ფოსფატაზას აქტივობის განსაზღვრა), ასევე მიმართავენ ინფექციური მონონუკლეოზი დიაგნოსტირების სეროლოგიურ მეთოდებს.

ინფექციური მონონუკლეოზი  – მკურნალობა

ინფექციური მონონუკლეოზი მსუბუქი ფორმების დროს და ავადმყოფის იზოლაციის შესაძლებლობისას  მკურნალობა ხორციელდება ბინაზე. დაავადების მძიმე მიმდინარეობისას, გართულებების შემთხვევაში აუცილებელია ჰოსპიტალიზაცია ინფექციურ განყოფილებაში. ინიშნება წოლითი რეჟიმი,  სიმპტომური თერაპია. ანტიბიოტიკები გამოიყენება მხოლოდ ბაქტერიული გართულებების შემთხვევაში, ინფექციური მონონუკლეოზიმძიმე შემთხვევებში მიმართავენ  გლუკოკორტიკოსტეროიდების ხანოკლე კურსს.

პროგნოზი როგორც წესი კეთილსაიმედოა. გამოჯანმრთელების შემდეგ ერთი წლის განმავლობაში თავი უნდა ავარიდოთ ჭარბ ინსოლაციას, არაა რეკომენდებული ცხელ კლიმატურ ზონებში დასვენება.

  2. ინფორმაცია ლალი დათეშიძისა და არჩილ შენგელიას სამედიცინო ენციკლოპედიური განმარტებითი ლექსიკონიდან:

ინფექციური მონონუკლეოზი – ეტიოლოგია. გამომწვევი – ვირუსი, რომლის კულტივირება ჯერჯერობით ვერ ხერხდება. ეპიდემიოლოგია. ინფექციის წყაროა ავადმყოფები, უპირატესად დაავადების პირველ 10 – 12 დღეში; ინფექცია ვრცელდება ჰაერ – წვეთოვანი გზით. ერთეული (სპორადული) შემთხვევების გარდა, შესაძლებელია აფეთქებები, რომელიც ზოგჯერ მოიცავს მთელ კოლექტივს (მაგალითად საბავშვო ბაღებში). აღინიშნება დაავადების გამოხატული სეზონურობა, გამძაფრება ხდება შემოდგომა – ზამთრის თვეებში და ადრეულ გაზაფხულზე.
პათოგენეზი. გამომწვევი ორგანიზმში იჭრება პირის ღრუსა და ნუშურა ჯირკვლების ლორწოვანი გარსის საშუალებით, ხვდება რეგიონალურ (კისრის წინა და უკანა) ლიმფურ კვანძებში, შემდგომ კი სისხლის ნაკადში. სისხლმბადი ორგანოები ინფექციას პასუხობენ რიგი დამახასიათებელი დარღვევებით. სიმპტომები. ინკუბაციური პერიოდი 7 – 15 დღე. დაავადების დაწყება საკმაოდ მწვავეა, შემცივნებით და დღის განმავლობაში ტემპერატურის მომატებით 38,5 – 39,5 გრადუსამდე; დაავადების ერთ – ერთი ადრეული გამოვლინებაა ტკივილი ყლაპვის დროს (ანგინა). ხახის დათვალიერების შემდეგ, აღინიშნება ერთი ან ორივე ნუშურა ჯირკვლის გადიდება, შეშუპება და ჰიპერემია; მათ ზედაპირზე წარმოიქმნება ნეკროზული, მოთეთრო – ჭუჭყისფერი ნადები. ზოგჯერ ვითარდება წყლულოვანი ან ლაკუნური ანგინა. რიგ შემთხვევებში ვლინდება მხოლოდ ხახის ჰიპერემია ნადებების გარეშე. ანგინის პარალელურად დიდდება ყბისქვეშა და კისრის ლიმფური კვანძები; ისინი იღებენ მკვრივ ელასტიკურ კონსისტენციას, არ ხორცდებიან ერთმანეთთან და გარშემო ქსოვილებთან. კისრის გარდა, შესაძლოა გადიდდნენ სხვა პერიფერიული ლიმფური კვანძებიც (პოლიადენიტი). ზოგჯერ დიდდება ღვიძლი და ელენთა. შესაძლებელია სიყვითლის განვითარება. დაავადების მე – 5 – მე – 7 დღისთვის ლეიკოციტების რიცხვი იზრდება 12 – 18 . 109/ლ – მდე, ლეიკოციტარულ ფორმულაში ადგილი აქვს ლიმფოციტოზს და მონოციტოზს, ვლინდება ატიპიური მონომუკლეარული უჯრედები ფართო, ბაზოფილური პროტოპლაზმით. ცხელების პერიოდის საერთო ხანგრძლივობა შეადგენს 20 – 25 დღეს; თუმცა ზოგჯერ, ამის შემდეგაც შენარჩუნებულია სუბფებრილური ტემპერატურა, შესაძლებელია დაავადების რეციდივები, სისხლის სურათი შეიძლება შეცვლილი დარჩეს ტემპერატურის ნორმალიზაციიდან 1 – 2 თვის განმავლობაში. დაავადება, როგორც წესი, სერიოზულ გართულებებს არ იწვევს და მთავრდება სრული გამოჯანმრთელებით. დიაგნოზი. დაავადების ამოცნობისთვის, კლინიკური და ეპიდემიოლოგიური მონაცემების გარდა, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია პერიფერიული სისხლის სურათი, კერძოდ ფართოპლაზმური, ერთბირთვიანი უჯრედების აღმოჩენა. აგრეთვე გამოიყენება კვლევის სეროლოგიური მეთოდები. დიფერენცირებული დიაგნოზის გატარება ხდება მუცლის ტიფთან (ამ დაავადებასთან კლინიკური მსგავსება განსაკუთრებით გამოხატულია პირველ 4 – 5 დღეს), ხახის დიფთერიასთან, ლიმფოლეიკოზთან, ტულარემიის ანგინოზურ – ბუბონურ ფორმასთან, ინფექციური მონონუკლეოზის სიყვითლი ფორმის დროს – ვირუსულ ჰეპატიტთან.  – სისხლმბადი ორგანოების მწვავე ინფექციური დაავადება, რომელიც ხასიათდება ინტოქსიკაციით, ტეპერატურის მომატებით, კისრის ლიმფური კვანძების, ღვიძლისა და ელენთის გადიდებით.(2)

ინფექციური დაავადებები


საავტორო უფლებები და რეკლამა პოსტ-სტატიაზე: მასალა წარმოადგენს “არჩილ შენგელიას და ლალი დათეშიძის სამედიცინო ენციკლოპედიის” ნაწილს. საავტორო უფლებები დაცულია. სტატიის გამოყენებისათვის, აგრეთვე მასზე ბანერის განსათავსებლად მიმართეთ mpifarm@gmail.com

გაფრთხილება

..