რაქიტი

რაქიტი

რა არის რაქიტი?

რაქიტი ბავშვთა დაავადებაა, რომელიც ორგანიზმში D ვიტამინის ნაკლებობითაა გამოწვეული. მიუხედავად იმისა, რომ საქართველო მზიანი, ხილითა და ბოსტნეულით მდიდარი ქვეყანაა და თითქოს მოსახლეობა D ვიტამინის ნაკლებობას არ უნდა განიცდიდეს, მაგრამ რაქიტი მაინც ფართოდაა გავრცელებული.

საქონელი ბავშვებისათვის გამოწერით

  1. სათამაშოები და საჩუქრები ბავშვებისათვის
  2. ტანსაცმელი და ფეხსაცმელები ბავშვებისათვის
  3. ბავშვის მოვლის საშუალებები
  4. საიტები ბავშვების შესახებ 

რატომ არის საჭირო ბავშვისთვის D ვიტამინი?

D ვიტამინი აძლიერებს ნაწლავებიდან კალციუმის შეწოვას სისხლსა და შემდეგ ძვლებში. ძვლისათვის კალციუმი ისეთივე საშენი მასალაა, როგორც აგური სახლისათვის. ამიტომ არის საჭირო D ვიტამინითა და კალციუმით მდიდარი საკვების მიღება.

რა იწვევს ვიტამინის ნაკლებობას?

  • არასწორი კვება;
  • მზის სხივების ნაკლებობა, რადგანაც მზის სხივები ხელს უწყობს ბავშვის კანში D ვიტამინის წარმოქმნას;
  • კუჭ-ნაწლავის აშლილობით მიმდინარე დაავადებები, რომლის დროსაც აღინიშნება ნაწლავიდან კალციუმის შეწოვის დარღვევა.

ვინ ავადდება ყველაზე ხშირად რაქიტით?

  • დღენაკლული ბავშვები;
  • ხელოვნურ კვებაზე მყოფი ბავშვები;
  • ძუძუზე მყოფი ბავშვები, რომელთა დედები არ იკვებებიან ვიტამინებით, ცილებით და ცხიმებით მდიდარი საკვებით და ხანგრძლივად არ იმყოფებიან სუფთა ჰაერზე;
  • ბავშვები, რომლებიც იზრდებიან აკვანში, რადგან აკვანში ბავშვის უმოძრაო და უჰაერო მდგომარეობა ხელს უწყობს ძვლებში რაქიტული ცვლილებების განვითარებას.

რა ნიშნები ახასიათებს რაქიტს?

  • ადრეული ნიშნებია:
  • ჭირვეულობა, ფრთხილი ძილი, კრთომა ძილში;
  • უმადობა;
  • ოფლიანობა, რომლის შედეგია ე.წ. “კეფის სიქაჩლე”;

თუ ბავშვს ამ ეტაპზე არ ჩაუტარდა მკურნალობა, ვითარდება რაქიტის უფრო რთული ფორმა, რომლის დამახასიათებელი ნიშნებია:

  • დიდი კვადრატული თავი, წინ წამოწეული შუბლის ბორცვებით;
  • დიდი, ბაყაყისებური მუცელი;
  • კბილების დაგვიანებით ამოსვლა;
  • გულმკერდის წინა ზედაპირზე ნეკნთა ბოლოების შემსხვილება (რაქიტული კრიალოსანი);
  • სხივ-მაჯის სახსრის შემსხვილება (რაქიტული სამაჯური);
  • ხოხვისა და სიარულის დაგვიანება;
  • წვივის ძვლების ფორმის შეცვლა X–ისა და 0-სებურად (სურ.1);
  • იხვისებური სიარული. 

როგორ დავიცვათ ბავშვი რაქიტისაგან?

სწორი მოვლით:

  • ბავშვი ჩვილობიდანვე, თანდათანობით, 5-10 წუთით, მივაჩვიოთ სუფთა ჰაერზე ყოფნასა და ძილს;
  • ბავშვი არ უნდა გავზრდოთ აკვანში, გაუნიავებელ ოთახში;
  • უნდა ჩავაცვათ თავისუფლად, არ ჩავფუთნოთ;
  • გაზაფხულის ან ზაფხულის თბილ, მზიან ამინდში (თუ ძლიერ არ ცხელა) ბავშვი ტრუსით და თავზე ქუდით დღის უმეტეს ნაწილს, შუადღის გარდა, უნდა ატარებდეს მზეზე;
  • ასევე, ზამთარშიც, განსაკუთრებით კარგ ამინდში, სათანადოდ ჩაცმული ბავშვი ხშირად უნდა იმყოფებოდეს გარეთ.

სწორი კვებით:

  • მეძუძური დედა უნდა იკვებებოდეს ცილებითა და ვიტამინებით მდიდარი, კალორიული საკვებით;
  • ხელოვნურ კვებაზე მყოფი ბავშვები უნდა იკვებებოდნენ ადაპტირებული (დედის რძის შემადგენლობასთან მიახლოებული, ვიტამინებით გამდიდრებული) ნარევებით ან მაწვნით.

მეძუძური დედები და 1 წელს გადაცილებული ბავშვები უნდა იკვებებოდნენ შემდეგი საკვები პროდუქტებით:

  • რძით,
  • ხაჭოთი,
  • მაწვნით,
  • ყველით,
  • კვერცხით,
  • საქონლის და ქათმის ხორცით, თევზით,
  • ხილით (ვაშლით, ალუჩით, ალუბლით, კივით, ატმით, გარგარით, კენკროვნებით),
  • ბოსტნეულით (კარტოფილით, კომბოსტოთი, გოგრით, სტაფილოთი, ჭარხლით, მწვანილით).  

როგორ უნდა ვკვებოთ ბავშვი ჯანსაღი რომ გაიზარდოს ?

ძუძუთი კვების შემთხვევაში:

  • თუ ბავშვის წონა შეესაბამება ასაკობრივ ნორმებს (აუცილებელია წონის კონტროლი პედიატრის ზედამხედველობის ქვეშ), 4-6 თვემდე იგი უნდა იკვებებოდეს მხოლოდ დედის რძით;
  • 4 თვიდან საკვებ რაციონს უნდა დავუმატოთ ხილის: ვაშლის, ალუბლის, ბროწეულის, აგრეთვე კენკროვნების (მოცხარის, ჟოლოს) წვენი;
  • 4,5 თვიდან უნდა მივცეთ გახეხილი ცოცხალი ხილი: ვაშლი, ატამი, გარგარი;
  • 4,5 – 5,5 თვიდან – ბოსტნეულის ფაფა მომზადებული კარტოფილის, სტაფილოს, კომბოსტოს, ჭარხლის, ხახვისა და მწვანილისაგან.
  • 6 თვიდან ბურღულეულის – წიწიბურას, ბრინჯის, სიმინდის, შვრიის ფაფები უნდა მივცეთ მონაცვლეობით (ფაფას შეიძლება დაემატოს 1 ჩაის კოვზი კარაქი);
  • 6,5 თვიდან – ხაჭო (კვირაში 2-3-ჯერ);
  • 7 თვიდან – მაგრად მოხარშული ნახევარი კვერცხის გული დღეგამოშვებით (ვიწყებთ კვერცხის გულის მერვედი ნაწილით და თანდათან ვზრდით), მაწონი, ქათმის თეთრი ხორცი და ღვიძლი (კვირაში 1-ხელ);
  • 8 თვიდან ბავშვს ეძლევა ძვლის ნახარშზე დამზადებული სუფი (კვირაში 1-2 ჯერ), საქონლის მოხარშული, გატარებული ხორცი.
  • 9 თვიდან ვაძლევთ საქონლის გატარებული ხორცით მომზადებულ გუფთას, მოხარშულ თევზს კვირაში 1-2-ჯერ, ნამცხვარს (“პეჩენიას”)

ძუძუთ კვებაზე მყოფი 1 წლამდე ასაკის ბავშვების კვების სქემა

პროდუქტის დასახელება და დღიური რაოდენობა

ასაკი თვეების მიხედვით

0-3 4 5 6 7 8 9 10-12
ხილის წვენი, მლ-ობით 5-30 40-50 50-60 60 70 80 90-100
ხილის პიურე, გრ-ობით 5-30 40-50 50-60 60 70 80 90-100
ხაჭო, გრ-ობით. 10-30 40 40 40 50
კვერცხის გული, ც-ობით 0,25 0,50 0,50 0,50
ბოსტნეულის პიურე, გრ-ობით 10-100 150 150 170 180 200
ფაფები, გრ-ობით 50-100 150 150 180 200
ხორცი, გრ-ობით 5-30 50 60-70
მაწონი ან რძე, მლ-ობით 200 200 400-600
პური (ხორბლის), გრ-ობით 5 5 10
ორცხობილა, პეჩენია, გრ-ობით 3-5 5 5 10-15
ზეთი (მზესუმზირის, სიმინდის), გრ-ობით 1-3 3 3 5 5 6
კარაქი, გრ-ობით 1-4 4 4 5 6

 

ხელოვნური კვების შემთხვევაში:

  • 4 თვემდე ეძლევა ადაპტირებული (ხელოვნური კვებისათვის რეკომენდირებული) ნარევები ან მაწონი;
  • 3 კვირის ასაკიდან ვუმატებთ ალუბლის, ვაშლის, მოცხარის, ჟოლოს, ბროწეულის წვენს;
  • 1,5 თვის ასაკიდან – გახეხილ ცოცხალ ხილს: ვაშლს, ატამს, გარგარს;
  • 4 თვიდან ბოსტნეულის ფაფას (კარტოფილს, სტაფილოს, კომბოსტოს, ჭარხალს, ხახვს, მწვანილს ერთად);
  • 4,5 თვიდან ბურღულეულის – წიწიბურას, ბრინჯის, სიმინდის, შვრიის ფაფებს, მონაცვლეობით (ფაფას შეიძლება დაემატოს 1 ჩაის კოვზი კარაქი); დღეგამოშვებით, ვაძლევთ მოხარშული კვერცხის გულის ნახევარს (ვიწყებთ კვერცხის გულის მერვედი ნაწილით და ვამატებთ თანდათანობით);
  • 5 თვიდან ვაძლევთ ბოსტნეულის სუფ-ფაფას, ქათმის თეთრ ხორცს და ღვიძლს (კვირაში 1-ხელ), ხაჭოს (კვირაში 2-3-ჯერ);
  • 7 თვიდან – ძვლის ნახარშზე დამზადებულ სუფს (კვირაში 1-2-ჯერ);
  • 8 თვიდან – საქონლის მოხარშულ, გატარებულ ხორცს;
  • 9 თვიდან – საქონლის ხორცისაგან მომზადებულ გუფთას, მოხარშულ თევზს კვირაში 1-2 – ჯერ, ნამცხვარს (“პეჩენიას”);
  • დღენაკლ ბავშვებს, 3 თვის ასაკიდან, დღეგამოშვებით, უნდა მიეცეს მაგრად მოხარშული კვერცხის გული (ვიწყებთ კვერცხის გულის მერვედი ნაწილით).

ხელოვნურ კვებაზე მყოფი 1 წლამდე ასაკის ბავშვის კვების სქემა

პროდუქტების დასახელება და დღიური რაოდენობა
ასაკი თვეების მიხედვით
0 – 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10-12
ადაპტირებული ნარევი, მლ-ობით 700-800
800-900
800-900
800-900
700
400
300-400
350
200
200
ხილის წვენები, მლ-ობით
5-30
40-50
50-60
60
70
80
90-100
ხილის პიურე (გახეხილი ცოცხალი ხილი), გრ-ობით
5-30
40-50
50-60
60
70
80
90-100
ხაჭო, გრ-ობით
40
40
40
40
50
კვერცხის გული, ც-ობით
0,25
0,5
0,5
0,5
ფაფები, გრ-ობით
50-150
150
170
180
200
ხორცის ფარში, გრ-ობით
5-30
50
50
60-70
მაწონი და რძე, მლ-ობით
200
200
400
100
პური, გრ-ობით
5
5
10
ორცხობილა ან “პეჩენია”, გრ-ობით
3-5
5
5
10
10-15
ზეთი, მლ-ობით
3
3
3
5
5
6
კარაქი, გრ-ობით
4
4
5
5
6

 

..

ზემოთ მოცემული კვების სქემები შემუშავებულია შესაბამის ქართულ და უცხოურ ლიტერატურაში არსებული მონაცემების მიხედვით.
რაქიტის პირველივე ნიშნების შემჩნევისთანავე დედამ უნდა მიმართოს ექიმ-პედიატრს, რათა ბავშვს თავიდან ააცილოს მოსალოდნელი გართულებები.

დაუშვებელია რაქიტის მკურნალობა ექიმის კონსულტაციის გარეშე. D ვიტამინის არასწორმა დოზირებამ შეიძლება გამოიწვიოს თირკმლის დაზიანება და სხვა საშიში გართულებები. აღებულია: http://www.genesis.org.ge/brochure3/brochure3.htm


  • გაფრთხილება
  • წყაროები: 1. დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ. “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. თბილისი, 2005. “ტექინფორმის” დეპონენტი N: 1247. თეიმურაზ ჩიგოგიძის რედაქციით. 2. დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ. “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. მეორე დეპო-გამოცემა.  ჟურნალი “ექსპერიმენტული და კლინიკური მედიცინა”. N: 28. 2006. დეპონენტი პროფესორ თეიმურაზ ჩიგოგიძის საერთო რედაქციით.

რაქიტი